سیستم گلیمفاتیک: مغز ممکن است مواد زائد خود را پس از یک تمرین ذهنی دفع کند

«سیستم دفع مواد زائد» مغز ممکن است پس از فعالیت شدید عصبی شروع به کار کند – و ممکن است بتوان این فرآیند را عمداً روشن کرد.

تا همین اواخر تصور می‌شد که این سیستم فقط در هنگام خواب فعال می‌شود، اما اکنون محققان مشاهده کرده‌اند که پس از تماشای الگوهای شطرنجی سوسوی روی صفحه، آن را در افراد افزایش داده‌اند.

لورا لوئیس از دانشگاه بوستون در ماساچوست می گوید: این یافته یک اشاره وسوسه انگیز به دست می دهد که افراد ممکن است بتوانند عمداً مواد زائد را از مغز خود با خیره شدن به محرک های بینایی شدید خارج کنند.

ادواردو روزاریو دی ناتال از دانشگاه اکستر در بریتانیا که در این کار نقشی نداشت، می‌گوید: «تعجب واقعی این بود که آن را در افراد بیدار پیدا کردند.

سیستم دفع مواد زائد مغز شامل مایع مغزی نخاعی (CSF) است که به مغز پمپ می شود و از طریق شبکه ای از لوله های ظریف به نام سیستم گلیمفاتیک خارج می شود که تنها در سال 2012 کشف شد.

تحقیقات حیوانی نشان می‌دهد که این مایع مواد زائد ساخته‌شده توسط سلول‌های مغز، از جمله ترکیبات مضری که ممکن است در بیماری آلزایمر و بیماری پارکینسون دخیل باشند، مانند بتا آمیلوئید و آلفا سینوکلئین، خارج می‌کند.

از زمان کشف سیستم گلیمفاتیک، تحقیقات گسترده‌ای با هدف درک اینکه چگونه افزایش جریان مایع می‌تواند به بهبود سلامت مغز کمک کند، انجام شده است، اما بسیاری از نحوه عملکرد سیستم در افراد هنوز نامشخص است.

تیم لوئیس از یک روش جدید اسکن مغز با استفاده از دستگاه‌های تصویربرداری تشدید مغناطیسی موجود استفاده کردند که هر CSF را که به تازگی وارد بطن چهارم مغز، حفره‌ای در قاعده سر، شده است، برجسته می‌کند. مایعی که وارد این محفظه می شود از طریق سیستم گلیمفاتیک تخلیه می شود.

آنها از 20 داوطلب خواستند تا صفحه ای را در داخل اسکنر تماشا کنند که الگویی را نشان می دهد که باعث فعالیت بالای مغز می شود: یک تخته شطرنجی مارپیچ سیاه و سفید سوسو زننده. صفحه نمایش در فواصل 16 ثانیه ای به غیر از زمان استراحت کوتاه مدت حدود یک ساعت روشن و خاموش می شد.

هنگامی که این الگو نشان داده شد، همانطور که انتظار می رفت باعث افزایش جریان خون به مراکز بینایی مغز شد. وقتی صفحه نمایش تاریک شد، جریان خون کاهش یافت و جریان مایع مغزی نخاعی به مغز افزایش یافت.

تکنیک اسکن مغز نمی تواند آشکار کند که آیا مایع از طریق رگ های گلیمفاتیک خارج می شود یا خیر، یا اینکه آیا کاهش مواد زائد در مغز وجود دارد یا خیر. روزاریو دی ناتاله می‌گوید: «اینها سؤالاتی هستند که باید در مرحله بعد مورد بررسی قرار گیرند. “این دریچه جدیدی را باز می کند.”

این هنوز یک سوال باز است که آیا مایع مستقیماً به بافت مغز می رود یا در بطن می چرخد. استفانی ویلیامز، عضو تیم، همچنین از دانشگاه بوستون می‌گوید، اما ما قطعاً فکر می‌کنیم که این ماده روی مایع در بقیه مغز تأثیر می‌گذارد.

لوئیس می‌گوید: «ما در حال حاضر بسیار علاقه‌مندیم که تأثیر این تغییرات در جریان مایع و چگونگی تداخل آن با سلامت مغز را درک کنیم.